كاشت و نگهداري درخت سنجد
درخت سنجد يا الاگنوس (Elaeagnus angustifolia) درختي بومي در اروپا و آسياي شمالي است كه بذرهاي آن تا هيماليا هم رسيده و در آنجا هم سبز شده است. اين درخت بسيار مقاوم است و عمري طولاني دارد؛ گرما، سرما و كم آبي را به خوبي تحمل ميكند و به دليل همين ويژگي هاي منحصر به فرد، كاشت درخت سنجد محبوب كشاورزان و باغداران است. سنجد در ارديبهشت ماه گل مي‌دهد و در اواخر تابستان تا ابتداي پاييز ميوه هايش به بار مي نشيند. در نهال فروشي آلفا نهال انواع ارقام سنجد موجود است.
كاشت درخت سنجد مقرون به صرفه است. چون كم ترين ميزان سرمايه گذاري، كم ترين نياز آبي (يك سوم بادام ديم)، مقاومت كامل در برابر سرمازدگي، حاصلخيزكردن خاك بستر توسط ريشه درختان سنجد و رشد سريع را دارد. اين گياه همچنين مي‌تواند يك بادشكن نواري خوب براي مزارع و باغات باشد، و از فرسايش خاك جلوگيري كند.
نهال سنجد
سنجد گياهي درختي و يا درختچه اي خاردار با ارتفاع بين 5 تا 7 متر است. برگ هاي سنجد از كرك هاي متراكم و نقره اي رنگي پوشيده است. ميوه هاي آن هم داراي پوسته اي قرمز و قهوه اي رنگ هستند. درختان در فصل خرداد و تير ماه گل مي دهند.
درخت سنجد از درختان بومي مناطق آسياي غربي، هيماليا و اروپا مي باشد. سنجد نام هاي ديگري چون غبيده بادام، چوب دانه، نقد، بل، سرين چك ( كردستان )، ايده ( آذربايجان) و پستانك دارد و در زبان انگليسي به آن زيتون روسي مي گويند.
سنجد بيشتر از 45 مدل مختلف دارد كه در ايران دو نوع از آن كشت مي شود. درخت سنجد در برابر كم آبي، شوري آب، سرماي زياد و گرماي زياد بسيار مقاوم مي باشد. در بسياري از نقاط كشور از جمله كردستان، كرمان و يزد كشت مي شود.
اين درختان داراي شاخ و برگ و خارهاي زيادي است. به همين جهت به عنوان حصار هم مورد استفاده قرار مي گيرد. اگر اطراف باغ را درخت سنجد بكاريد، به عنوان يك ديوار و حصار محسوب مي شود. يكي از بهترين نوع درختاني كه مي توان براي كاشت در مناطق بادخيز پيشنهاد كرد درخت سنجد ميباشد. براي خريد نهال از جهاد كشاورزي به سايت آلفا نهال مراجعه كنيد.
مشخصات درخت سنجد
ارتفاع سنجد: ارتفاع اين گياه بين 8 تا 15 متر است.
فاصله كاشت بذر سنجد: فاصله كاشت بذر بين 4 تا 6 متر است.
عمق كاشت بذر سنجد: عمق كاشت بذر 2 تا 4 سانتيمتر است.
خاك مناسب رشد سنجد: در گستره وسيعي از خاكها رشد ميكند.
دماي مورد نياز سنجد: دماي مناسب بين 15 تا 30 درجه سانتيگراد است.
زمان گلدهي سنجد: گلدهي اين گياه در فصل بهار است.
مقدار آبدهي سنجد: به آبياري متوسطي براي رشد نياز دارد.
نور مناسب سنجد: براي رشد به آفتاب كامل و نيمه سايه نياز دارد.
گياه شناسي درخت سنجد
گل ها كوچك، زرد رنگ و معطر هستند. شاخه ها اغلب خاردار بوده و گاهي به علت تعدد تنه، گياه به صورت در ختچه ظاهر ميشود. سنجد گياهي است كه به خشكي خاك . وزش باد هاي شديد مقاوم است. از اين در خت براي كنترل باد، حركت شن هاي روان و كولاك زمستانه به وفور استفاده مي شود. از لحاظ ديد سنجد به علت داشتن برگ هاي سبز خاكستري و شاخه هايي كه در همه جهات رشد مي كنند و همچنين دارا بودن ميوه هاي رنگين مورد توجه است. در اغلب خاكها رشد ميكند. با كاشت متراكم درختان سنجد به خوبي ميتوان از آن به عنوان پرچين در اطراف باغها استفاده كرد. علاوه بر آن سنجد با ايجاد بافت متراكم به خوبي به صورت يك مانع محكم در برابر عبور و مرور عمل مي كند.
https://alphanahal.ir/oleaster-seedlings/
انواع روش‌هاي كاشت نهال سنجد
درخت سنجد از آن درختان زيبايي است كه عموما در كنار نهر آب و جوي‌ها ميتوان مشاهده كرد. سنجد به علت داشتن برگ‌هاي سبز خاكستري و شاخه‌هايي كه در همه جهات رشد مي‌كنند و همچنين دارا بودن ميوه‌هاي رنگين با خاصيت دارويي فراوان مورد توجه است. چوب درخت سنجد نيز در صنايع غذايي، دارويي، بهداشتي، صنايع چوب و عطر سازي مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
اين درخت جلوه زيبايي به طبيعت بخشيده و يك گزينه مناسب براي كاشت در باغ، باغچه منزل و حتي داخل يك گلدان بزرگ است. كاشت درخت سنجد در هر نوع خاكي امكانپذير است و با گرماي هوا، خشكي و آبياري كم سازگاري دارد. سنجد از گياهان دارويي مهم است و كاشت آن در شرايط اقليمي كشور ما به راحتي قابل انجام است. در ادامه با طريقه كاشت درخت سنجد و شرايط نگهداري اين درخت زيبا و مفيد آشنا شويد.
درخت سنجد سه سال بعد از جوانه‌زني، شروع به گلدهي و توليد ميوه ميكند و مي‌تواند يك درخت ماندگار در باغچه منزل شما باشد. همچنين در سال‌هاي اخير به دليل مقاومت اين گياه به شرايط اقليمي كشور ما و نياز آبي كم اين درخت، طرح كاشت درختان سنجد با استقبال زيادي مواجه بوده و مي‌تواند ايده‌اي براي جوانان جوياي كار باشد.
روش هاي تكثير درخت سنجد
اين درخت را مي توان از طريق بذر، قلمه و خوابانيدن تكثير كرد. اگر مي خواهيد براي كاشتن درخت سنجد از روش كاشتن بذر استفاده كنيد بايد در فصل پاييز اين كار را انجام دهيد و در فصل سرما بايد از اين درخت به خوبي نگهداري كنيد نوع ديگر كاشتن اين درخت با ميوه هاي پر خاصيت فصل بهار و بعد از گذر فصل سرما است كه مي تواند به روش قلمه زني يا كاشتن بذر صورت بگيرد. اين درخت براي قلمه زدن دشوار است و بايد اين كار را براي يافتن ريشه مرغوب قلمه با دقت بيشتر انجام دهيد.
به طور كلي روش هايي كه براي كاشتن درخت سنجد مناسب است روش كاشتن بذر، خوابانيدن و قلمه زني به روش نيمه خشبي و خشبي است كه تحقيقات نشان مي دهد كاشتن اين درخت به روش قلمه خشبي در فصل زمستان و دي ماه با استفاده از چوب سخت روش مناسب تري خواهد بود. در ادامه نيز بيشتر در رابطه با نحوه كاشت صحيح و نگهداري و مراقبت درخت سنجد توضيح خواهيم داد.
كشت گياه سنجد با بذر
هنگامي كه ميوه ها رسيدند و شروع بــه تغيير رنگ كردند مي توان آن ها را از درخت چيد. براي تكثير بايد قسمت گوشتي ميوه را از هسته جدا كرد و با آب شست. بايد حتما گوشت ميوه به خوبي جدا شود و باقي نماند. اگر هسته بدون هيچ تيماري كشت شود. جوانه زني آن ?? ماه طول مي‌كشد.
براي به مدت ? هفته هسته را در دماي معمولي قرار دهيد. بعد از آن ?? هفته در ميان خاك اره و پيت ماس مرطوب در دماي ? تا ? درجه سانتيگراد نگهداري كنيد. بعد از آن بذرها را در خاك مخلوط خاك برگ و شن بكاريد. گلدان در مكاني روشن و با دماي ?? درجه قرار داده و سطح خاك نبايد خشك شود. اگر تمامي مراحل درست انجام شود جوانه زني حدود ? هفته طول مي‌كشد.
طرز كاشت بذر سنجد:
سنجد از طريق بذر، قلمه و پاجوش تكثير مي شود. اگر بذرهاي اين گياه را بدون تيمار دهي بكاريد بيش از يك تا سال زمان مي برد تا رشد كند، به همين دليل بهتر است يك دوره سرما دهي را طي كند، بذر اين گياه را با مقداري خاك غني مخلوط كنيد و در درون دستمال كاغذي و سپس نايلون بگذاريد و درب آن را سفت ببنديد و در دماي 4 درجه سانتي گراد به مدت 3 تا 4 ماه نگهداري كنيد. پس از گذشت اين مدت بذر را از يخچال خارج كنيد و در خزانه يا گلدان با عمق مناسب بكاريد و روي آن را با خاك مناسب بپوشانيد. گياه را آبياري كنيد و تا زمان جوانه زني مرطوب نگه داريد. پس از گذشت مدتي بذر گياه جوانه مي زند و شروع به رشد مي كند. زماني كه گياه رشد كرد و بزرگتر شد نهال به دست آمده را به زمين اصلي منتقل كنيد.
توجه داشته باشيد براي سرما دهي بذر اين گياه را در فصل پاييز در زمين اصلي بكاريد.
تكثير به روش قلمه زدن
اوايل تا اواسط تابستان با كاشت قلمه چوب سخت يا قلمه چوب نيمه سبز مي توان اين گياه را تكثير كرد. قلمه چوب نيمه سبز به طول ?? تا ?? سانتيمتر و قلمه چوب سختبه طول ?? سانتيمتر براي اين كار مناسب است. هر دو قلمه بايد از ساقه هاي حاصل از رشد سال جديد گرفته شده باشند. استفاده از هورمون ريشه زايي براي ريشه دار كردن قلمه مهم است.
براي كاشت قلمه ها از يك قسمت خاك برگ و دو قسمت شن (با ذرات ? تا ? ميلي متر) استفاده كنيد. حداقل يك سوم از طول قلمه بايد در خاك قرار گيرد. دقت شود قلمه نيمه خشبي (نيمه سبز) برگ هاي قسمت پايين حــذف شود و ? تا ? برگ در بالاي قلمه باقي بماند. به منظور افزايش رطوبت كشيدن پلاستيك شفاف و يا اسپري آب روزانه براي جلوگيري از پژمرده شدن قلمه ها موثر است. دماي مناسب اين روش تكثير حدود ?? تا ?? درجه سانتيگراد است.
تكثير به روش خوابانيدن
در اين روش ساقه هاي نرم نزديك به زمين در خاك قرار مي گيرد.
طريقه كاشت نهال سنجد:
كاشت نهال بسيار آسان است. كاشت نهال با توجه به گونه‌هاي مختلف متفاوت است كه در زير به آنها اشاره خواهيم نمود در ادامه نيز همراه ما باشيد.
نهال ريشه لخت: در اين نوع نهال ابتداي گودالي ايجاد كنيد، سپس كمي خاك درون آن بريزيد و نهال را در درون آن قرار دهيد و اطراف آن را با خاك نرم و مناسب پر كنيد سپس گياه را آبياري كنيد.
نهال گلداني: در نهال گلداني نيز ابتدا گودالي ايجاد نماييد سپس گلدان را شكسته و نهال را با خاك گلدان مستقيماً در گودال قرار دهيد و اطراف آن را پر كنيد. سپس گياه را آبياري كنيد.
نهال گوني پيچ يا نايلون پيچ: در اين نوع نهال نيز ابتداي در محل مورد نظر گودالي ايجاد كنيد و سپس نهال را با نايلون و گوني در درون آن بگذاريد همچنين مي‌توانيد پس از گذاشتن گلدان در درون گودال نايلون يا گوني را برداريد.
بهترين زمان براي كاشت نهال سنجد:
بهترين زمان براي كاشت نهال سنجد اوايل اسفند ماه بعد از تمام شدن برف و يخبندان مي باشد. توجه داشته باشيد كه كاشت نهال در روزهاي گرم و افتابي و سرد و برفي موفقيت خوبي به همراه ندارد. بهتر است كه نهال را در روزهاي ابري كاشت كنيد، زيرا باران بعد از كاشت باعث سيراب شدن ريشه نهال مي شود و كاش موفقي را به همراه دارد.
مراحل كاشت نهال سنجد
?- نهال سالم و قوي سنجد را از مراكز مطمئن فروش گل و گياه تهيه كنيد.
?- گودالي را در باغچه يا فضاي باغ آماده كنيد. براي اندازه اين گودال، نمي‌توان عدد دقيقي گفت، ولي به طور كلي اندازه گودال را حدود دو تا سه برابر عرض و طول ريشه در نظر بگيريد و آن را حفر كنيد.
?- هرچه گودالي كه حفر مي‌كنيد، بزرگتر باشد، به شما اين امكان را مي‌دهد كه به‌راحتي نهال را درون آن قرار دهيد و همچنين شروع رشد ريشه راحت‌تر ميشود. اما يادتان باشد گودال را بيش از حد عميق يا كم‌عمق حفر نكنيد. عمق ?? تا ?? سانتيمتري براي كاشت نهال سنجد مناسب به نظر مي‌رسد.
?- ريشه نهال را به آرامي در گودالي كه آماده كرده‌ايد، به صورت عمودي و بدون فشار آوردن به ريشه‌ها قرار دهيد و داخل گودال را با همان خاكي كه خارج كرده‌ايد همراه با مقداري كود دامي پوسيده تركيب و پر كنيد.
?- بلافاصله بعد از كاشت درخت سنجد، نهال را آبياري و اين كار را مجددا چند ساعت بعد نيز تكرار كنيد تا نهال به خوبي در خاك استقرار پيدا كند.
?- بهترين زمان كاشت نهال سنجد اواخر فصل زمستان (نيمه اول اسفند) است.
شرايط نگهداري و مراقبت‌هاي لازم درخت سنجد
خاك:
درخت سنجد به نوع خاك چندان حساس نيست و در هر نوع خاكي كه حاصلخيزي متوسط و زهكش مناسب داشته باشد، قادر به رشد خواهد بود. درخت سنجد به خشكي، خاك‌هاي سنگين رسي و فقير مقاوم است، ولي بهترين رشد را در خاك‌هاي ماسه‌اي با زهكش مناسب دارد.
آبياري
سنجد از گياهان مقاوم به كم آبي است. مرطوب نگه داشتن بذر تا زمان جوانه‌زني براي رشد گياه ضروري است، ولي بعد از آن آبياري را ميتوان هر دو هفته يك بار انجام داد. توجه داشته باشيد در ماه‌هاي گرم سال (تير و مرداد) به دليل تبخير سريع آب و درجه حرارت بالا، بايستي آبياري را با فواصل كمتري انجام دهيد.
دما
كاشت درخت سنجد در هر دمايي امكانپذير است و اين درخت تحمل سرماي ??- درجه و گرماي ?? درجه سانتيگراد را دارد.
نور
درخت سنجد براي رشد كافي و بهينه به دريافت نور كافي و مستقيم خورشيد (? تا ? ساعت در روز) نياز دارد. از همين رو اگر قصد كاشت درخت سنجد در محيط آپارتمان را داريد، نورگيرترين قسمت منزل را براي قرار دادن گلدان در نظر بگيريد.
خاك مناسب جهت كاشت سنجد
از نظر نوع خاك، كاشت اين گياه در زمين هاي سنگين داراي بافت متوسط و در كوهپايه هاي داراي سنگريزه زياد و شيبدار سنگلاخي و فقير موفق بوده است.
در مناطق كوهپايه اي كه در آن ها امكان كشت بسياري از گياهان زراعي و درختان محدود است، اين گياه مي تواند به عنوان يك گياه راهبردي و اقتصادي مورد توجه قرار گيرد. تجربه ثابت كرده است كه كشت درختان سنجد در اراضي شور و يا آبياري درختان سنجد با آب شور تا حدي برداشت محصول مورد انتظار را داده است.
مصرف كود دامي كاملا پوسيده، پيش از احداث گلستان و به صورت جايگزيني در گودال به مقدار??-?? تن در هكتار ضروري است.
كاشت نهال هاي آن معمولا در اسفندماه در گودال هايي به عمق ?? تا ?? سانتي متر انجام مي شود.رعايت فاصله كشت ? در ? متر، كمك شاياني به افزايش راندمان محصول خواهد كرد.
آفات و بيماريهاي سنجد
درخت سنجد درخت محكمي است كه در برابر آفات و بيماري ها آسيب پذير نيست. بيماري هايي مانند ساس هاي بستر ، لاروها و لكه هاي برگ ، گانگرن ، پژمردگي ورتيسيليوم و پژمردگي فوزاريوم از بيماري هاي خاص درخت هستند كه ناشي از شرايط نامساعد محيطي هستند. اگر قصد كاشت درخت سنجد را داريد ، توصيه مي كنيم از سموم دفع آفات شيميايي استفاده نكنيد تا بتوانيد از درختان سنجد ارگانيك خود بهره مند شويد. با اين حال ، اگر اين كار را بايد انجام دهيد ، بهتر است به مهمترين نكات و ترفندهاي سمپاشي درختان ميوه توجه كامل داشته باشيد
آفات چندان زيادي اين گياه را تهديد نمي كنند. گاهي شپشك ها و يا لاروهاي حشرات موجب مزاحمت مي شوند. از بيماري هاي اين گياه مي توان به لكه برگي، قانقاريا، پژمردگي ورتيسليوم و سوختگي بلايت نيز اشاره كرد كه معمولا به دليل شرايط نامساعد محيطي شيوع مي يابند.
سنجد جزو معدود درختاني است كه آفت و بيماري خاصي نمي تواند در باغات ايجاد خسارت و محدوديت نمايد و مي توان از بابت هزينه خريد سم و انجام عمليات سمپاشي آسوده خاطر بود.ضمنا به خاطر عدم مصرف سموم شيميايي، مي توان محصول سالم و اركانيگ به جامعه ارائه نمود.
